Wu zerbricht das perfekte Gleichgewicht des Universums
Wu łamie doskonałą równowagę wszechświata
Wu sollte immer den Regeln folgen, aber was passiert, wenn das Brechen der Regeln alle retten könnte? Manchmal führen die größten Fehler zu den wichtigsten Entdeckungen.
Wu lebte in einer Welt, in der alles Regeln hatte.
Wu żyła w świecie, w którym wszystko miało zasady.
Die Wissenschaftler glaubten, dass sich diese Regeln niemals änderten.
Naukowcy wierzyli, że te zasady nigdy się nie zmieniają.
Sie dachten, das Universum sei perfekt ausbalanciert.
Myśleli, że wszechświat jest idealnie zrównoważony.
Wu war anders als andere Wissenschaftler.
Wu różniła się od innych naukowców.
Sie stellte schwierige Fragen.
Zadawała trudne pytania.
Sie wollte alles auf die Probe stellen.
Chciała testować wszystko.
Andere Leute akzeptierten einfach die alten Ideen.
Inni po prostu akceptowali stare idee.
Es war das Jahr 1956.
Był rok 1956.
Zwei kluge Männer kamen nach Wu.
Przyszło do niej dwóch mądrych mężczyzn.
Ihre Namen waren Lee und Yang.
Nazywali się Lee i Yang.
Sie hatten eine verrückte Idee über Physik.
Mieli szalony pomysł o fizyce.
"Wu, wir denken, das Universum könnte unausgewogen sein", sagte Lee.
"Wu, sądzimy, że wszechświat może być niezrównoważony" – powiedział Lee.
"Wir denken, dass Teilchen die alten Regeln brechen können."
"Wierzymy, że cząstki mogą łamać stare zasady."
Wu hörte aufmerksam zu.
Wu słuchała uważnie.
Die Idee klang unmöglich.
Pomysł brzmiał niemożliwie.
Alle Wissenschaftler glaubten an das perfekte Gleichgewicht.
Wszyscy naukowcy wierzyli w doskonałą równowagę.
Diese Balance wurde Parität genannt.
Ta równowaga nazywała się parzystością.
Wie können wir das testen?
"Jak możemy to przetestować?" – zapytała Wu.
fragte Wu.
"Potrzebujemy kogoś, kto potrafi zrobić perfekcyjne eksperymenty" – powiedział Yang.
„Wir brauchen jemanden, der perfekte Experimente durchführen kann", sagte Yang.
"Jesteś najlepszą eksperymentatorką na świecie."
"Sie sind der beste Experimentator der Welt."
Wu była podekscytowana.
Wu war aufgeregt.
Uwielbiała rozwiązywać trudne łamigłówki.
Sie liebte es, schwierige Rätsel zu lösen.
To miała być najtrudniejsza łamigłówka w historii.
Das würde das schwerste Rätsel aller Zeiten werden.
Wu poszła do laboratorium.
Wu ging in ihr Labor.
Musiała sprawić, by wszystko było ekstremalnie zimne.
Sie musste alles extrem kalt machen.
Temperatura musiała być niemal absolutnym zerem.
Die Temperatur musste fast dem absoluten Nullpunkt entsprechen.
Pracowała dniem i nocą.
Sie arbeitete Tag und Nacht.
Ochładzała specjalne atomy o nazwie cez.
Sie kühlte Kobalt-Atome ab.
Atomy te zachowywały się jak maleńkie magnesy.
Sie verwendete starke Magnete.
Wu ustawiła wiązki atomów w jednym kierunku.
Sie maß winzige Teilchen, die Elektronen genannt werden.
Następnie użyła pola magnetycznego, by rozdzielić wiązki.
Die Arbeit war sehr schwierig.
Każdy krok wymagał ogromnej precyzji.
Wu musste äußerst vorsichtig sein.
Gdy atomy się poruszały, Wu musiała zarejestrować każdy sygnał.
Ein kleiner Fehler würde alles ruinieren.
Nie miała prawa popełnić błędu.
Andere Wissenschaftler gingen während der Feiertage auf Partys.
Eksperyment nazywał się badaniem rozpadu beta.
Wu blieb in ihrem kalten Labor.
Rozpad beta dzieje się wewnątrz atomów.
Sie beobachtete ihre Maschinen bei der Arbeit.
To maleńka eksplozja energii.
Langsam sah Wu etwas Erstaunliches.
Wu musiała zmierzyć tę eksplozję z dokładnością do jednej milionowej.
Die Elektronen waren nicht im Gleichgewicht.
Jeśli wszechświat był zrównoważony, cząstki powinny latać w obie strony po równo.
Sie bewegten sich mehr in eine Richtung als in eine andere.
Jeśli wszechświat był niezrównoważony, cząstki miały wybierać jedną stronę.
"Das kann nicht stimmen", sagte Wu zu sich selbst.
Wu obserwowała przez długie, mroźne noce.
Sie überprüfte ihre Arbeit immer wieder.
Zapisywała wyniki na papierowych paskach.
Aber die Ergebnisse waren immer dieselben.
Linie na papierze wyglądały jak kody tajemniczych wiadomości.
Das Universum war nicht perfekt ausbalanciert.
Pewnego ranka zdarzyło się coś niesamowitego.
Die Parität war gebrochen.
Wszystkie cząstki poleciały w jedna stronę.
Wu rief Lee und Yang sofort an.
Wszechświat nie był perfekcyjnie zrównoważony!
Du hattest recht!
Wu krzyknęła z radości.
sagte sie.
Wiedziała, że dokonała niezwykłego odkrycia.
"Die alten Regeln sind falsch!"
Od razu napisała do Lee i Yanga.
Die Nachricht schockte die Wissenschaftswelt.
Wysłali wiadomości do innych naukowców.
Alle hatten an das perfekte Gleichgewicht geglaubt.
Nowina rozeszła się błyskawicznie.
Jetzt bewies Wu, dass sie sich geirrt hatten.
Ludzie nie mogli w to uwierzyć.
Wu veröffentlichte ihre Ergebnisse im Januar 1957.
Cały świat wiedział o parzystości.
Wissenschaftler überall lasen ihre Arbeit.
Wszyscy wierzyli w doskonałą równowagę.
Sie konnten es nicht glauben.
Teraz Wu udowodniła, że się mylą.
Einige Wissenschaftler wiederholten Wus Experiment.
Wu opublikowała wyniki w styczniu 1957 roku.
Sie erhielten dieselben Ergebnisse.
Naukowcy na całym świecie czytali jej pracę.
Wu hatte definitiv recht.
Nie mogli w to uwierzyć.
Die Entdeckung veränderte die Physik für immer.
Niektórzy powtórzyli eksperyment Wu.
Die Wissenschaftler mussten ihre Lehrbücher neu schreiben.
Otrzymali te same wyniki.
Sie mussten über das Universum anders denken.
Wu miała całkowitą rację.
Lee und Yang gewannen noch im selben Jahr den Nobelpreis.
Odkrycie na zawsze zmieniło fizykę.
Aber Wu gewann nicht mit ihnen.
Trzeba było przepisać podręczniki.
Das machte viele Leute wütend.
Naukowcy musieli inaczej myśleć o wszechświecie.
Wu hatte die schwerste Arbeit geleistet.
Lee i Yang zdobyli w tym samym roku Nagrodę Nobla.
Sie hatte die Theorie bewiesen.
Wu nie wygrała wraz z nimi.
Sie verdiente den Preis auch.
Wielu ludzi to rozzłościło.
Jahre später gewann Wu viele weitere Auszeichnungen.
Wu wykonała najtrudniejszą pracę.
Sie wurde auf der ganzen Welt berühmt.
To ona udowodniła teorię.
Junge Wissenschaftler studierten ihre Methoden.
Też zasłużyła na nagrodę.
Wu zeigte, dass es wichtig ist, alte Ideen zu hinterfragen.
Kilka lat później Wu otrzymała wiele innych wyróżnień.
Sie bewies, dass sorgfältige Experimente alles verändern können.
Stała się sławna na całym świecie.
Das Universum war doch nicht perfekt ausbalanciert.
Młodzi naukowcy studiowali jej metody.
Manchmal können die grundlegendsten Regeln falsch sein.
Wu pokazała, że warto kwestionować stare pomysły.
Wu lehrte allen diese wichtige Lektion.
Udowodniła, że dokładne eksperymenty mogą zmienić wszystko.
Ihre Arbeit eröffnete neue Wege in der Physik.
Wszechświat jednak nie był idealnie zrównoważony.
Wissenschaftler erforschen ihre Entdeckungen noch heute.
Czasem najbardziej podstawowe zasady mogą być błędne.
Wu nauczyła wszystkich tej ważnej lekcji.
Jej praca otworzyła nowe drzwi w fizyce.
Naukowcy do dziś badają jej odkrycia.