Wu łamie doskonałą równowagę wszechświata

Wu żyła w świecie, w którym wszystko miało zasady.

Wu lived in a world where everything had rules.

Naukowcy wierzyli, że te zasady nigdy się nie zmieniają.

Scientists believed these rules never changed.

Myśleli, że wszechświat jest idealnie zrównoważony.

They thought the universe was perfectly balanced.

Wu różniła się od innych naukowców.

Wu was different from other scientists.

Zadawała trudne pytania.

She asked hard questions.

Chciała testować wszystko.

She wanted to test everything.

Inni po prostu akceptowali stare idee.

Other people just accepted the old ideas.

Był rok 1956.

The year was 1956.

Przyszło do niej dwóch mądrych mężczyzn.

Two smart men came to Wu.

Nazywali się Lee i Yang.

Their names were Lee and Yang.

Mieli szalony pomysł o fizyce.

They had a crazy idea about physics.

"Wu, sądzimy, że wszechświat może być niezrównoważony" – powiedział Lee.

"Wu, we think the universe might be unbalanced," Lee said.

"Wierzymy, że cząstki mogą łamać stare zasady."

"We think particles can break the old rules."

Wu słuchała uważnie.

Wu listened carefully.

Pomysł brzmiał niemożliwie.

The idea sounded impossible.

Wszyscy naukowcy wierzyli w doskonałą równowagę.

All scientists believed in perfect balance.

Ta równowaga nazywała się parzystością.

This balance was called parity.

"Jak możemy to przetestować?" – zapytała Wu.

"How can we test this?"

"Potrzebujemy kogoś, kto potrafi zrobić perfekcyjne eksperymenty" – powiedział Yang.

Wu asked.

"Jesteś najlepszą eksperymentatorką na świecie."

"We need someone who can do perfect experiments," Yang said.

Wu była podekscytowana.

"You are the best experimentalist in the world."

Uwielbiała rozwiązywać trudne łamigłówki.

Wu felt excited.

To miała być najtrudniejsza łamigłówka w historii.

She loved solving difficult puzzles.

Wu poszła do laboratorium.

This would be the hardest puzzle ever.

Musiała sprawić, by wszystko było ekstremalnie zimne.

Wu went to her laboratory.

Temperatura musiała być niemal absolutnym zerem.

She needed to make everything extremely cold.

Pracowała dniem i nocą.

The temperature had to be almost absolute zero.

Ochładzała specjalne atomy o nazwie cez.

She worked day and night.

Atomy te zachowywały się jak maleńkie magnesy.

She cooled cobalt atoms.

Wu ustawiła wiązki atomów w jednym kierunku.

She used powerful magnets.

Następnie użyła pola magnetycznego, by rozdzielić wiązki.

She measured tiny particles called electrons.

Każdy krok wymagał ogromnej precyzji.

The work was very difficult.

Gdy atomy się poruszały, Wu musiała zarejestrować każdy sygnał.

Wu had to be perfectly careful.

Nie miała prawa popełnić błędu.

One small mistake would ruin everything.

Eksperyment nazywał się badaniem rozpadu beta.

Other scientists went to parties during the holidays.

Rozpad beta dzieje się wewnątrz atomów.

Wu stayed in her cold laboratory.

To maleńka eksplozja energii.

She watched her machines work.

Wu musiała zmierzyć tę eksplozję z dokładnością do jednej milionowej.

Slowly, Wu saw something amazing.

Jeśli wszechświat był zrównoważony, cząstki powinny latać w obie strony po równo.

The electrons were not balanced.

Jeśli wszechświat był niezrównoważony, cząstki miały wybierać jedną stronę.

They moved in one direction more than another.

Wu obserwowała przez długie, mroźne noce.

"This cannot be right," Wu said to herself.

Zapisywała wyniki na papierowych paskach.

She checked her work again and again.

Linie na papierze wyglądały jak kody tajemniczych wiadomości.

But the results were always the same.

Pewnego ranka zdarzyło się coś niesamowitego.

The universe was not perfectly balanced.

Wszystkie cząstki poleciały w jedna stronę.

Parity was broken.

Wszechświat nie był perfekcyjnie zrównoważony!

Wu called Lee and Yang immediately.

Wu krzyknęła z radości.

"You were right!"

Wiedziała, że dokonała niezwykłego odkrycia.

she said.

Od razu napisała do Lee i Yanga.

"The old rules are wrong!"

Wysłali wiadomości do innych naukowców.

The news shocked the science world.

Nowina rozeszła się błyskawicznie.

Everyone had believed in perfect balance.

Ludzie nie mogli w to uwierzyć.

Now Wu proved them wrong.

Cały świat wiedział o parzystości.

Wu published her results in January 1957.

Wszyscy wierzyli w doskonałą równowagę.

Scientists everywhere read her work.

Teraz Wu udowodniła, że się mylą.

They could not believe it.

Wu opublikowała wyniki w styczniu 1957 roku.

Some scientists repeated Wu's experiment.

Naukowcy na całym świecie czytali jej pracę.

They got the same results.

Nie mogli w to uwierzyć.

Wu was definitely correct.

Niektórzy powtórzyli eksperyment Wu.

The discovery changed physics forever.

Otrzymali te same wyniki.

Scientists had to rewrite their textbooks.

Wu miała całkowitą rację.

They had to think about the universe differently.

Odkrycie na zawsze zmieniło fizykę.

Lee and Yang won the Nobel Prize that same year.

Trzeba było przepisać podręczniki.

But Wu did not win with them.

Naukowcy musieli inaczej myśleć o wszechświecie.

This made many people angry.

Lee i Yang zdobyli w tym samym roku Nagrodę Nobla.

Wu had done the hardest work.

Wu nie wygrała wraz z nimi.

She had proven the theory.

Wielu ludzi to rozzłościło.

She deserved the prize too.

Wu wykonała najtrudniejszą pracę.

Years later, Wu won many other awards.

To ona udowodniła teorię.

She became famous around the world.

Też zasłużyła na nagrodę.

Young scientists studied her methods.

Kilka lat później Wu otrzymała wiele innych wyróżnień.

Wu showed that questioning old ideas is important.

Stała się sławna na całym świecie.

She proved that careful experiments can change everything.

Młodzi naukowcy studiowali jej metody.

The universe was not perfectly balanced after all.

Wu pokazała, że warto kwestionować stare pomysły.

Sometimes the most basic rules can be wrong.

Udowodniła, że dokładne eksperymenty mogą zmienić wszystko.

Wu taught everyone this important lesson.

Wszechświat jednak nie był idealnie zrównoważony.

Her work opened new doors in physics.

Czasem najbardziej podstawowe zasady mogą być błędne.

Scientists still study her discoveries today.

Wu nauczyła wszystkich tej ważnej lekcji.

Jej praca otworzyła nowe drzwi w fizyce.

Naukowcy do dziś badają jej odkrycia.